Alternatywne metody rozwiązywania sporów w prawie własności przemysłowej
Spis treści
Rejestracja znaku towarowego w urzędach patentowych w różnych krajach
Procedura rejestracyjna znaku towarowego w różnych krajach świata wiąże się z koniecznością dostosowania się do różnych procedur postępowania oraz uiszczeniem indywidualnie określonych opłat rejestracyjnych. W procedurach większości krajów należących do Światowej Organizacji Własności Intelektualnej po publikacji zgłoszenia znaku towarowego w bazie danych państwa w którym dokonano zgłoszenia przez określony czas inne osoby mogą wyrazić sprzeciw, jeśli uważają, że dany znak towarowy nie powinien przysługiwać zgłaszającemu[1]. W Polsce, jak i w większości krajów oraz w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej jest to 3 miesiące.
W przypadku zgłoszenia znaku towarowego w kilku urzędach na świecie, jeśli okaże się że został zgłoszony sprzeciw w kilku krajach przez jeden inny podmiot – np. inne przedsiębiorstwo, które działa na wybranych przez nas rynkach i uważa, że nasz znak jest zbyt podobny do ich znaku – zamiast procesować się w każdym z krajów osobno o prawo ochronne tego samego znaku towarowego, możemy rozwiązać spór przez arbitraż lub mediację.
Zalety arbitrażu i mediacji
Szczególnie przy sporach o prawa własności intelektualnej prowadzonych między podmiotami gospodarczymi, często bardziej opłacalny z biznesowego punktu widzenia będzie kompromis między stronami, który może nie tylko oszczędzić koszty i ryzyka związane ze sporem sądowym, ale wręcz doprowadzić do naprawienia relacji biznesowych i zawiązania dalszej współpracy między przeciwnikami.
W postępowaniu arbitrażowym jak i w mediacji strony samodzielnie obierają sposób przeprowadzenia postępowania, łącznie z ramami czasowymi, językiem, osobą mediatora czy też arbitra, a przede wszystkim obowiązującego prawa. Możliwość zebrania postępowań, które normalnie toczyłyby się w różnych jurysdykcjach w jedno to niebagatelna oszczędność czasu i kosztów.
Rozważając rozwiązanie sporu najlepsze z punktu widzenia interesu przedsiębiorstwa warto zwrócić uwagę, że postępowanie arbitrażowe czy mediacja są poufne – opinia publiczna nie musi wiedzieć o zaistniałym sporze, można zgodzić się na nieujawnianie wrażliwych informacji udostępnionych w trakcie mediacji. Przy analizie ryzyka dotyczącego ujawnianych danych warto jednak pamiętać, że nawet jeśli zostanie zawarta ugoda ale druga strona zdecyduje się zadać na jej tle pytanie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej bądź wszcząć postępowanie o unieważnienie ugody – orzeczenie rozstrzygające stanie się publicznie dostępne. Wraz z jego treścią mogą zostać ujawnione także dane wrażliwe, często udostępnione przez jedną ze stron właśnie jedynie ze względu na poufność postępowania arbitrażowego czy mediacji.
Centrum Arbitrażu i Mediacji przy Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO)
Centrum Arbitrażu i Mediacji WIPO[2] to organizacja non profit działająca przy współpracy z ONZ, oferująca moderowanie alternatywnych metod rozstrzygania sporów miedzy osobami fizycznymi lub prawnymi (nie obejmuje sporów między państwami a podmiotami gospodarczymi). Centrum oferuje:
- przeprowadzenie mediacji;
- arbitraż zwykły;
- arbitraż przyspieszony;
- rozstrzygnięcia eksperckie, w których strony mogą zadać ekspertowi konkretne pytanie dotyczące np. określonej kwestii technicznej w danym produkcie (jeśli strony nie zdecydują inaczej, rozstrzygnięcie jest ostateczne);
- ogólne wsparcie w zakresie rozwiązywania sporów – bezpłatne doradztwo w celu ułatwienia zawarcia ugody między stronami.
Inicjacja postępowania przed Centrum Arbitrażu i Mediacji następuje przez zgłoszenie wniosku. Jeśli w umowie wiążącej strony zawarto tzw. klauzulę mediacyjną bądź arbitrażową, wtedy postępowanie przed Centrum może zostać wszczęte od razu po złożeniu wniosku. W przypadku braku klauzuli lub sporów, które nie powstają na tle umów, tj. np. przy sprzeciwie przeciwko rejestracji znaku towarowego bądź innego przedmiotu własności przemysłowej, przedsiębiorca chętny do wszczęcia postępowania arbitrażowego lub mediacji może złożyć wniosek do WIPO, który równocześnie wysyła także drugiej stronie sporu. WIPO kontraktuje się z drugim podmiotem (w ramach wparcia w zakresie rozwiązywania sporów) i tłumaczy mu procedurę postępowania przed Centrum Arbitrażu i Mediacji, w celu uzyskania zgody przeciwnej strony na wszczęcie alternatywnego postepowania i uniknięcia drogi sądowej.
Warto zaznaczyć że z roku na rok coraz więcej przedsiębiorców decyduje się na alternatywne metody rozwiązywania sporów.
źródło grafiki: https://www.wipo.int/amc/en/center/caseload.html
Zdecydowana większość sporów toczących się przy Centrum związana jest z własnością przemysłową, dużą część stanowią jednak także ogólne spory gospodarcze, a nawet konflikty na tle praw autorskich.
Źródło danych: https://www.wipo.int/amc/en/center/caseload.html
Zgodnie z danymi WIPO, przed Centrum Arbitrażu i Mediacji, około 70% mediacji oraz około 37% postępowań arbitrażowych kończy się ugodą. Wyrok w postępowaniu arbitrażowym przyspieszonym zapada średnio w ciągu 8 miesięcy od zgłoszenia wniosku, w postępowaniu arbitrażowym zwykłym – średnio po 14 miesiącach.
W przypadku zaistnienia sporu na tle praw własności przemysłowych, zważywszy skuteczność i koszt mediacji i arbitrażu, warto zastanowić się czy w danym przypadku nie zadbać o relację biznesową z drugą stroną i poszukać innego sposobu na rozwiązanie konfliktu niż standardowa droga sądowa.
[1] https://www.wipo.int/scp/en/revocation_mechanisms/opposition/index.html
